Áhugaverðir staðir

Hlusta

Í Hvalfjarðarsveit er fjöldi áhugaverðra staða. Þar er um að ræða staði sem tengjast sagnfræði, ýmsar náttúrperlur, staði sem tengjast óvenjulegri atvinnusögu svæðisins og eins eru kunnir staðir og kennileiti vegna þess að skáld og rithöfundar hafa fundið þeim stað í verkum sínum. Á vefsíðunni West.is er hægt að finna nánari upplýsingar um marga þessa staði.

Álfholtsskógur sem er í umsjón Skógræktarfélags Skilmannahrepps nær yfir 75 ha. svæði með um 80 tegundir af trjám og runnum og yfir 200.000 plöntur hafa verið gróðursettar þar frá upphafi. Undanfarin ár hefur aðgengi að skóginum verið bætt þannig að almenningur geti þar notið útivistar og er nú gjarnan talað um yndisskóg þar sem markmiðið er að bæta gönguleiðir, auka fjölbreytni, vekja athygli á sérstökum plöntum með merkingum og sérkennum í náttúrunni og útsýni. Aðstaða er í skóginum til að setjast niður, hvíla, borða nesti og una sér. Yfirlitskort, merkingar stíga og göngukort af gönguleiðum gera gönguferðir enn meira aðlaðandi. Að öllu þessu er unnið í Álfholtsskógi sem árið 2020 varð að „Opnum skógi“.
Brúin yfir Bláskeggsá í Hvalfirði er fyrsta steinsteypta brúin utan Reykjavíkur og ein elsta steinbrú landsins, byggð árið 1907. Brúin sem var friðlýst árið 1978 þótti vera bylting í samgöngumálum á svæðinu en lokið var við endurbyggingu brúarinnar, í upphaflegri mynd, árið 2010 og er hún einungis ætluð fyrir fótgangandi og ríðandi umferð.
Fossinn Glymur er í Botnsdal, innst í Hvalfirði. Glymur er hæsti foss Íslands en fallhæð hans er 198 metrar. Gönguferð að fossinum Glym tekur á bilinu 3-4 klukkustundir.
Geirshólmi en þar höfðust við Hólmverjar, vel á annað hundrað manns, ræningjalið undir forystu Harða Grímkelssonar en sagt er frá þeim köppum í Harðar sögu Hólmverja. Davíð Stefánsson orti ástar og örlagakvæðið "Helga Jarlsdóttir" um undankomu Helgu, konu Harðar, úr Geirshólma nóttina eftir að maður hennar og hans menn voru drepnir.
Grunnafjörður sem friðlýstur var árið 1994 er friðland þar sem tilgangur friðlýsingarinnar er að vernda landslag og lífríki svæðisins, sérstaklega fuglalíf sem er þar mjög auðugt. Svæðið er Ramsar svæði, það eina á Íslandi sem liggur að sjó, verndað skv. samþykkt um votlendi sem hefur alþjóðlegt gildi. https://ust.is/nattura/natturuverndarsvaedi/fridlyst-svaedi/vesturland/grunnafjordur/
Hallgrímskirkja í Saurbæ á Hvalfjarðarströnd er kirkja sem tileinkuð er minningu sálmaskáldsins Hallgríms Péturssonar sem var sóknarprestur þar árin 1651-1669 og talið er að þar hafi hann ort Passíusálmana sem prentaðir hafa verið oftar en nokkur önnur bók á Íslandi. Lestur Passíusálmanna hefur farið fram á föstudaginn langa undanfarin ár í kirkjunni auk þess sem kirkjan er mikið nýtt til tónleikahalds.
Hernámssetrið að Hlöðum á Hvalfjarðarströnd rekur sögu hernáms á árunum 1940 til 1945, saga sem breytti friðsælli sveit í umgjörð heimsviðburða og skipti sköpum fyrir sigur bandamanna í síðari heimsstyrjöld. Þar getur að líta vandað safn minja og minninga sem tengjast sögu hernáms í Hvalfirði á þessum örlagaríku umrótartímum.
Innri Hólmur er stórbýli, kirkjustaður og fornt höfuðból, skammt frá gangamunna Hvalfjarðarganga. Þar bjó fyrstur Þormóður Bresason er nam Akranes ásamt bróður sínum. Þeir bræður voru kristnir og talið að þeir hafi haft með sér presta eða munka til Íslands. Segir í Landnámu um Innra-Hólma að þar hafi verið reist kirkja nokkuð löngu fyrir kristnitöku.
Leirá er fornt höfðingjasetur og kirkjustaður. Það bjó Magnús Stephensen landshöfðingi og sagan segir að hann hafi tekið þá jörð fram yfir Bessastaði. Magnús var áhugamaður um allar framfarir og meðal annars rak hann prentsmiðju á Leira, þá einu á landinu á þeim tíma. Einnig bjó Jón Thoroddsen sýslumaður á Leirá en hann skrifaði fyrstu íslensku skáldsöguna "Pilt og stúlku" á þeim tíma.
Reynisrétt er hlaðin fjárrétt undir Akrafjalli. Ekki er vitað hvað þar hefur verið réttað lengi en til eru heimildir um fjárréttir þar frá 1856. Réttin var hlaðin uppá nýtt á árunum 1994 til 1995 af Sigurði Brynjólfssyni frá Gerði.
Síldarmannagötur er vinsæl gönguleið úr Hvalfirði yfir í Skorradal. Örnefnið „Síldarmannagötur“ er talið hafa orðið til í tengslum við nytjar Borgfirðinga og annarra sem fóru um heiðina í Hvalfjörð til að veiða og nytja síld, þegar síldarhlaup komu í Hvalfjörð.
Þyrill er fjall austarlega í Hvalfirði. Það er 388 metra hátt og nafnið tilkomið af sviptivindum við fjallið. Þar hafa fundist sjaldgæfir geislasteinar. Þyrill kemur við sögu í Harðarsögu og Hólmverja.